Prej vitesh jemi dhe vazhdojmë të ngrohemi me soba druri. Kryesisht zonat jug-lindore dhe ato veriore të vendit vazhdojnë të mbajnë gjallë traditën e sobës së drurit, ku zjarri fillon të ndizet në muajin nëntor dhe fiket në muajin mars-prill. Teknologjia e një sobe druri ka avancuar, sipas kërkesave të konsumatorëve.
Çdo familje, konsumatore e sobave me dru, sipas pikave të shitjes së lëndës druzjarri, konsumon nga 4.000-10.000 lekë të reja në muaj. Sipas INSTAT, për vitet 2015-2016 në Shqipëri prodhime druri dhe letre janë eksportuar 3% dhe importuar 4%. Megjithatë, nga burime të ndryshme informacioni zakonisht banorët e zonave periferike apo fshatrave përreth zonave pyjore, arrijnë të sigurojnë lëndën drusore për gatim dhe ngrohje duke shkuar nëpër pyje, zakonisht natën dhe, duke shmangur kështu vlerën e blerjes.
Kush ka mundur të kalojë në qytetet Pogradec dhe Korçë, përgjatë periudhës së dimrit, në të ngrysur, në qytet sheh smogun e krijuar nga sobat e drurit, ku thuajse të gjitha familjet i përdorin për ngrohje. Vazhdon të zgjidhet ende soba e drurit për ngrohje për të rauajtur traditën apo është e vetmja mënyrë ngrohje, të cilët qytetarët mund ta përballojnë?
Sipas raporti të Gjendjes së Mjedisit të vitit 2016, Korça renditet një ndër qytetet më të ndotura përsa i përket cilësisë së ajrit. Prania e PM10 është si pasojë e lëndëve djegëse për t’u ngrohur. Për të shmangur ndotjen e ajrit dhe pasojat që vijnë prej tij, është detyrë personale e gjithëkujt, të mbrojë shëndetin e tij dhe komunitetit përreth. Por, s’mjafton vetëm një nismë apo kontribut sporadik, politikat janë ato që sjellin ndryshimin dhe institucionet përdorin gjithë instrumentat për të zbatuar politikat që përmirësojnë jetën e qytetarëve të saj dhe cilësinë e mjedisit.
Për të përmirësuar cilësinë e ajrit, në vitin 2016 bashkia e Shkupit mori një iniciativë mjaft interesante, duke subvencionuar amvisat, të cilat përdornin sobë më pelete druri për ngrohje dhe gatim. Kjo nismë u ndërmor në formën e një konkursi, ku nga buxheti i saj bashkia veçoi 96.000 Euro për të mbështetur rreth 200 amvisa.
Ndotja e ajrit brenda shtëpisë
Sipas organizatës Botërore të Shëndetësisë, rreth 3 miliardë njerëz në të gjithë botën gatuajnë ose ngrohen me lëndë djegëse të ngurta (dru ose qymyrgur) ose gatuajnë sipër flakëve. Ky lloj gatimi, i bashkuar edhe me ajrosjen e dobët, çon në rritjen e nivelit të ndotjes së ajrit brenda shtëpisë, që mund të kontribuojë kështu në zhvillimin e kancerit të mushkrisë. Gratë dhe fëmijët janë më të rrezikuar nga ndotja e ajrit brenda shtëpisë.
Për të mbrojtur shëndetin kanë reaguar edhe institucionet e BE-së. Që prej gati 15 vitesh kufiri ditor prej 50 mikrogramë grimca për metër kub ajër që thithet nuk mund të tejkalohet në më shumë se 35 ditë në vit. Përveç shumë masave mjedisore për kontrollin e ndotjes nga trafiku i makinave, masa të rrepta janë marrë edhe për sobat e drurit.
Çfarë mund të bëjmë ne, me kushte aspak të favorshme ekonomike, me mungesë të theksuar politikash apo programesh specifike për ngrohjen me lendë djegëse?! Subencionimi jo vetem i disa katergorive, por i të gjitha kategorive për energjinë elekrike përgjatë muajve të dimrit, përdorimi i teknologjisë HVAC (Sistemet e Ngrohjes Qendrore) nxitja e përdorimit të peletit për ngrohje, termoizolim për të gjitha banesat e qyteteve dhe jo vetëm, nxitje të përdorimit të paneleve diellore, përdorimin e sistemit të ngrohjes qendrore, do të ulte ndjeshëm ndotjen e ajrit të qyteteve tona. S’jane vetëm Korça dhe Pogradeci qytete që përdorin sobat e drurit për gatim dhe ngrohje, zonat periferike të Tiranës “stolisen” nga fjollët e tymit të oxhakëve ditëve të ftohta të dimrit.